در رویداد Ubuntu Summit 2025 شرکت Canonical اعلام کرد که در نسخه‌های آینده‌ی سیستم‌عامل اوبونتو، بخش‌های مهمی از هسته و ابزارهای پایه‌ی لینوکس با استفاده از زبان Rust بازنویسی خواهند شد. این تغییر بزرگ با هدف افزایش ایمنی حافظه و پایداری سیستم انجام می‌شود و نه صرفاً برای بهبود عملکرد.
به گزارش ZDNet، «جان سیگر» (Jon Seager)، معاون مهندسی اوبونتو در کنونیکال، در این رویداد گفت:
«تمرکز ما بر جایگزینی مؤلفه‌های کلیدی سیستم با نسخه‌هایی مبتنی بر Rust است تا ایمنی و مقاومت بیشتری در برابر خطاها و آسیب‌پذیری‌ها فراهم شود. چیزی که در Rust بیش از هر چیز مرا جذب می‌کند، توانایی آن در افزایش تاب‌آوری و ایمنی است.»
این تصمیم در ادامه‌ی روند اخیر اوبونتو برای استفاده از ابزارهای نوشته‌شده با Rust اتخاذ شده است از جمله sudo-rs، نسخه‌ی جدید دستور معروف sudo که با زبان Rust بازنویسی شده است. با این حال، کاربران همچنان می‌توانند در صورت تمایل، از نسخه‌ی سنتی sudo استفاده کنند یا به آن بازگردند.
از sudo تا coreutils؛ بازنویسی ابزارهای پایه‌ی لینوکس
کنونیکال همچنین تأیید کرده است که در نسخه‌ی اوبونتو 26.04، مجموعه‌ی uutils/coreutils مبتنی بر Rust جایگزین ابزارهای اصلی سیستم مانند ls ،cp ،mv و ده‌ها دستور خط فرمان دیگر خواهد شد.
هدف این پروژه دستیابی به تطابق عملکردی کامل با GNU coreutils است، اما با تمرکز بر ایمنی حافظه، نگهداری آسان‌تر و جلوگیری از خطاهای امنیتی رایج در زبان‌های قدیمی‌تر مانند C.
رمزگذاری کامل دیسک با پشتیبانی TPM
در بخش دسکتاپ، اوبونتو 26.04 ویژگی جدیدی به نام رمزگذاری کامل دیسک با پشتیبانی TPM معرفی خواهد کرد. این قابلیت عملکردی مشابه با BitLocker در ویندوز و FileVault در macOS دارد و هدف آن محافظت از داده‌های کاربر در برابر دسترسی‌های غیرمجاز است. کاربران دسکتاپ با این ویژگی می‌توانند رمزگذاری سیستم خود را بدون پیچیدگی‌های فنی، به‌صورت کاملاً یکپارچه فعال کنند.
اظهارات شاتلورث درباره آینده‌ی دسکتاپ لینوکس
در همین رویداد، مارک شاتلورث (Mark Shuttleworth)، مدیرعامل کنونیکال، بار دیگر بر باور خود به آینده‌ی لینوکس در حوزه‌ی دسکتاپ تأکید کرد. او گفت:
«من به پتانسیل لینوکس برای تبدیل شدن به یک دسکتاپ جهانی و همه‌گیر باور دارم. اما جامعه‌ی متن‌باز باید درک کند که ساخت دسکتاپ برای کاربرانی که مهندس نیستند، متفاوت است. سادگی و «فقط کار کند» بودن، به همان اندازه اهمیت دارد.»
واکنش جامعه‌ی متن‌باز به تصمیم اوبونتو برای استفاده از Rust؛ پیشرفت یا تکرار اشتباهات قدیمی؟
پس از اعلام رسمی شرکت Canonical مبنی بر بازنویسی ابزارهای پایه‌ای لینوکس با استفاده از زبان Rust، موجی از واکنش‌ها در جامعه‌ی متن‌باز و کاربران حرفه‌ای اوبونتو شکل گرفت. برخی از توسعه‌دهندگان از این تصمیم استقبال کرده‌اند و آن را گامی بزرگ به‌سوی امنیت و پایداری بیشتر می‌دانند، اما گروهی دیگر معتقدند که این حرکت بیش از آنکه فنی باشد، سیاسی و استراتژیک است و حتی ممکن است امنیت و پایداری سیستم را برای مدتی کاهش دهد.
«ابزارهای Rust هنوز کامل نیستند»
یکی از کاربران با اشاره به هدف اوبونتو مبنی بر دستیابی به «تطابق کامل عملکردی با GNU coreutils» نوشت:
«یعنی در واقع هنوز به آن نقطه نرسیده‌اند. باید مراقب بود وقتی اسکریپت‌های قدیمی شروع به خطا دادن کردند، تعجب نکنیم.»
برخی کاربران دیگر نیز تأکید کردند که بسیاری از نسخه‌های جدید ابزارهای بازنویسی‌شده در Rust هنوز در تمام تست‌های سازگاری با نسخه‌ی C موفق نبوده‌اند. به گفته‌ی یکی از مشارکت‌کنندگان، این ابزارها در حال حاضر تنها حدود ۷۵٪ از تست‌های رسمی GNU را با موفقیت پشت سر گذاشته‌اند.
او افزود:
«برای کاربر عادی تفاوت زیادی احساس نخواهد شد، اما در محیط‌های حساس یا تولیدی، همین تفاوت ۲۵ درصدی می‌تواند فاجعه‌بار باشد.»
«Rust جادویی نیست؛ بازنویسی همیشه ریسک دارد»
بخش بزرگی از نقدها متوجه خطرات بازنویسی نرم‌افزارهای پایدار است. یکی از کاربران با نام gweihir نوشت:
«Rust جادویی نیست. هر بازنویسی بزرگی احتمالاً در ابتدا امنیت سیستم را کمتر می‌کند. ابزارهای فعلی مثل ls ،cp و mv سال‌هاست تست شده‌اند.»
کاربر دیگری پاسخ داد:
«درست است که این ابزارها با زبان C بسیار پایدار شده‌اند، اما نمی‌توان نادیده گرفت که C منبع بسیاری از آسیب‌پذیری‌های امنیتی بوده است. Rust حداقل می‌تواند بخشی از این مشکلات را از بین ببرد.»
انگیزه‌های تجاری در پشت پرده؟
برخی تحلیل‌گران فنی در انجمن‌ها گمان می‌برند که تصمیم کنونیکال تنها برای امنیت نیست. یکی از کاربران نوشت:
«این تصمیم بیشتر به کنترل استراتژیک مربوط است. شاید کنونیکال می‌خواهد وابستگی خود به دبیان و GNU را کاهش دهد تا سهم مالکیت بیشتری در دنیای لینوکس داشته باشد.»
گروهی دیگر هم به تغییر مجوزها اشاره کردند و گفتند که با جایگزینی ابزارهای GNU (تحت مجوز GPL) با نسخه‌های MIT یا BSD، کنونیکال می‌تواند در آینده آزادی عمل بیشتری برای محصولات تجاری خود داشته باشد.
«توسعه‌دهندگان Rust تنبل نیستند، اما بی‌تجربه‌اند»
کاربری در پاسخ به انتقادها نوشت:
«خواندن و ویرایش کد قدیمی سخت است و بسیاری از برنامه‌نویسان ترجیح می‌دهند از نو بسازند. Rust ابزاری مدرن است، اما یادگیری آن هم چالش‌برانگیز است.»
امنیت بیشتر یا فقط مجموعه‌ای از باگ‌های تازه؟
در میان نظرات طنزآمیز، یکی از کاربران نوشت:
«یادداشت به خودم: تا چند نسخه‌ی آینده، سراغ اوبونتو یا لینوکس مینت نمی‌روم، بگذار اول باگ‌ها و حفره‌ها رفع شوند.»
کاربر دیگری افزود:
«به‌جای بازنویسی ابزارهایی که سال‌ها آزمایش شده‌اند، بهتر بود اوبونتو از نسخه‌های ایمن‌تر C استفاده کند. مثلاً پروژه‌هایی مثل fil-c.org مدعی‌اند می‌توانند کدهای C را بدون خطر نشت حافظه کامپایل کنند، بدون نیاز به Rust.»
دغدغه‌ی کاربران دسکتاپ: رمزگذاری دیسک
در بخش دسکتاپ نیز معرفی قابلیت رمزگذاری کامل دیسک با پشتیبانی TPM، واکنش‌های متفاوتی داشت. برخی کاربران آن را با BitLocker مقایسه کرده و از پیچیدگی احتمالی در نصب نسخه‌های سرور انتقاد کردند:
«امیدوارم نسخه سرور هم از رمزگذاری کامل در دیسک‌های RAID پشتیبانی کند، نصب‌کننده فعلی در این بخش دچار خطا می‌شود.»
جمع‌بندی
با این تغییرات، به‌نظر می‌رسد اوبونتو وارد دوره‌ی جدیدی از مدرن‌سازی زیرساخت‌های لینوکس شده است دوره‌ای که در آن Rust نقش مهمی در ایمن‌تر کردن و قابل‌اعتمادتر شدن سیستم‌عامل‌های متن‌باز ایفا خواهد کرد.
اگرچه هنوز زود است تا بگوییم این مهاجرت تا چه اندازه موفق خواهد بود، اما یک چیز قطعی است: آینده‌ی لینوکس بیش از هر زمان دیگری در حال بازنویسی به زبان Rust است.
در مجموع، تصمیم اوبونتو برای بازنویسی ده‌ها ابزار سیستم با Rust، جامعه‌ی کاربری را دو دسته کرده است:
- گروهی که آن را گامی شجاعانه برای آینده‌ی امن‌تر می‌دانند
- و گروهی که می‌ترسند تکرار اشتباهات دهه‌ی ۹۰ میلادی در قالبی مدرن‌تر رخ دهد.
اما واقعیت این است که اوبونتو، چه با حمایت و چه با انتقاد، در حال بازتعریف معماری زیرساختی لینوکس است، مسیری که دیر یا زود سایر توزیع‌ها نیز احتمالاً به آن خواهند پیوست.
