ده اشتباه رایج در SQL که سرعت پایگاه داده شما را پایین می‌آورد

SQL ستون فقرات تقریباً تمام اپلیکیشن‌های مدرن است؛ اما متأسفانه یکی از ابزارهایی است که بیش از هر چیز دیگر مورد سوءاستفاده توسعه‌دهندگان قرار می‌گیرد. از استفاده بی‌ملاحظه از SELECT * گرفته تا نادیده‌گرفتن ایندکس‌ها و محدودیت‌ها (constraints)، عادت‌های اشتباه در SQL می‌تواند بی‌سر و صدا عملکرد و سلامت داده‌های اپلیکیشن شما را نابود کند.

در این مطلب با ۱۰ ضد‌الگوی رایج (Anti-Pattern) در SQL آشنا می‌شویم که باید از آن‌ها پرهیز کنید و مهم‌تر از آن، یاد می‌گیریم چطور آن‌ها را اصلاح کنیم.

۱. استفاده از SELECT *

ضد‌الگو:

SELECT * FROM users;

چرا اشتباه است:

• داده‌های غیرضروری واکشی می‌شود.
• اگر ساختار جدول تغییر کند، کد می‌شکند.
• حجم پاسخ زیاد شده و سرعت کوئری پایین می‌آید.

راهکار درست:
فقط ستون‌های موردنیاز را انتخاب کنید.

SELECT id, username FROM users;

۲. ذخیره مقادیر جداشده با کاما در یک ستون

ضد‌الگو:

SELECT * FROM users WHERE hobbies LIKE '%swimming%';

چرا اشتباه است:

• نرمال‌سازی داده را از بین می‌برد.
• جستجو و ایندکس‌گذاری سخت می‌شود.
• سرعت جستجو و JOIN کاهش می‌یابد.

راهکار درست:
از جدول واسط (Junction Table) استفاده کنید:

۳. استفاده نادرست از مدل EAV (Entity-Attribute-Value)

ضد‌الگو:

چرا اشتباه است:

• کارایی پایین.
• اعمال محدودیت‌ها دشوار است.
• کوئری‌ها و گزارش‌گیری‌ها پیچیده می‌شوند.

راهکار درست:
از ستون‌های مشخص یا در صورت نیاز از JSON استفاده کنید، اما با طراحی دقیق.

۴. مشکل N+1 Query

ضد‌الگو:

SELECT * FROM orders;
برای هر سفارش:
SELECT * FROM order_items WHERE order_id = ?;

چرا اشتباه است:

• برای هر رکورد یک کوئری جدا ارسال می‌شود.
• منجر به گلوگاه شدید در عملکرد می‌گردد.

از JOIN یا IN برای واکشی گروهی داده‌ها استفاده کنید.

SELECT * FROM orders o
JOIN order_items oi ON o.id = oi.order_id;

۵. نادیده گرفتن ایندکس‌ها

ضد‌الگو:

هیچ ایندکسی روی ستون‌های پرتکرار وجود ندارد.

SELECT * FROM orders WHERE customer_id = 1001;

چرا اشتباه است:

• جستجوی کامل در جدول انجام می‌شود.
• کوئری روی جداول بزرگ بسیار کند می‌شود.

راهکار درست:

ایندکس بسازید:

CREATE INDEX idx_customer_id ON orders(customer_id);

۶. استفاده از OR به جای IN یا UNION

ضد‌الگو:

SELECT * FROM users WHERE city = 'London' OR city = 'Paris';

چرا اشتباه است:

• ممکن است ایندکس استفاده نشود.
• کارایی پایین می‌آید.

راهکار درست:

SELECT * FROM users WHERE city IN ('London', 'Paris');

۷. نادیده‌گرفتن تراکنش‌ها (Transactions)

ضد‌الگو:

UPDATE accounts SET balance = balance - 100 WHERE id = 1;
UPDATE accounts SET balance = balance + 100 WHERE id = 2;

چرا اشتباه است:

اگر یکی از کوئری‌ها شکست بخورد، داده‌ها ناهماهنگ می‌شوند.

راهکار درست:

BEGIN;
-- عملیات
COMMIT;

۸. استفاده بیش از حد از Subquery به جای JOIN

ضد‌الگو:

SELECT name FROM customers
WHERE id IN (
SELECT customer_id FROM orders WHERE total > 100
);

چرا اشتباه است:

• بهینه‌سازی دشوارتر است.
• سرعت پایین‌تر نسبت به JOIN دارد.

راهکار درست:

SELECT DISTINCT c.name
FROM customers c
JOIN orders o ON c.id = o.customer_id
WHERE o.total > 100;

۹. استفاده نادرست از NULL

ضد‌الگو:

SELECT * FROM users WHERE last_login != NULL;

چرا اشتباه است:

چنین کوئری‌ای هیچ نتیجه‌ای برنمی‌گرداند (زیرا NULL با NULL قابل مقایسه نیست).

راهکار درست:

SELECT * FROM users WHERE last_login IS NOT NULL;

۱۰. نداشتن محدودیت‌ها (Constraints)

ضد‌الگو:

فقط به منطق برنامه اعتماد می‌شود و در پایگاه داده هیچ محدودیتی نیست.

چرا اشتباه است:

• احتمال داده‌های تکراری یا یتیم وجود دارد.
• خطر خرابی داده بالا می‌رود.

راهکار درست:

از محدودیت‌ها استفاده کنید:

PRIMARY KEY (id)
FOREIGN KEY (user_id) REFERENCES users(id)
UNIQUE (email)

جمع‌بندی

SQL ابزار قدرتمندی است، اما اگر درست استفاده نشود، می‌تواند یکی از بزرگ‌ترین عوامل کندی برنامه باشد. رعایت اصول ساده‌ای مانند استفاده از ایندکس‌ها، انتخاب ستون‌های موردنیاز، استفاده از تراکنش‌ها و طراحی نرمال‌شده، نه‌تنها عملکرد پایگاه داده را بهبود می‌دهد، بلکه از بروز خطاهای منطقی و خرابی داده‌ها جلوگیری می‌کند.

در دنیایی که سرعت و پایداری اپلیکیشن‌ها حرف اول را می‌زنند، نوشتن SQL بهینه دیگر یک مهارت لوکس نیست بلکه یک ضرورت است.